Afgelopen zomer werd de Nigeriaanse Chibuike Alogboso geconfronteerd met ernstige pijn en koorts, waardoor medische hulp aangewezen was. "In het ziekenhuis gaven ze me snel een injectie tegen de koorts en namen ze bloed af voor een laboratoriumonderzoek. Een paar uur later vertelde de dokter me dat ik verhoogde witte bloedcellen had, wat wijst op een infectie, en schreef hij me antibiotica voor, evenwel zonder de bron van de infectie te kunnen." 

De arts vertelde Chibuike dat hiervoor een bloedkweek nodig was, en dat dit dagen kon duren, waardoor ook de behandeling op zich zou laten wachten. Geen optie, dus werd breedspectrumantibiotica voorgeschreven. "Hoewel ik begreep dat dit voor mijn specifieke geval zinvol was, ben ik me ook erg bewust van het belang van kweken en de gevaren van willekeurig gebruik van antibiotica en de gevolgen daarvan in de praktijk."

Antimicrobiële resistentie (AMR) als bedreiging voor de wereldgezondheid

Sinds de Britse wetenschapper Alexander Fleming in de jaren 1920 penicilline ontdekte, hebben antibiotica miljoenen levens gered. De bacteriën die antibiotica bestrijden, zijn levende wezens die voortdurend vechten om in leven te blijven. Daardoor veranderen ze hun fysiologische en chemische configuratie, meestal mutatie genoemd, zodat de antibiotica niet meer werken. Wanneer dit gebeurt, spreekt men van antibiotica- of antimicrobiële resistentie (AMR).

AMR wordt beschouwd als een van de tien grootste mondiale bedreigingen voor de volksgezondheid. Er worden verschillende inspanningen geleverd om AMR aan te pakken, waaronder de jaarlijkse Wereld Antimicrobiële Bewustzijnsweek om het bewustzijn te vergroten en het momentum te behouden om AMR te beperken.

Antimicrobiële resistentie ondermijnt het vermogen van het immuunsysteem van het lichaam om infecties te bestrijden en kan leiden tot verschillende complicaties bij kwetsbare patiënten die verschillende behandelingen ondergaan. Microscopie en kweek zijn belangrijk voor de bestrijding van AMR in de praktijk omdat ze gezondheidswerkers helpen het specifieke micro-organisme te identificeren dat een infectie veroorzaakt. Antimicrobiële gevoeligheidstests bepalen welke antimicrobiële medicatie het meest effectief is tegen geïdentificeerde bacteriën.

Labo-uitrusting van vitaal belang

De voor dit laboratoriumonderzoek benodigde apparatuur en infrastructuur zijn gewoonlijk duur, waardoor de toegang tot effectieve behandeling in situaties met beperkte middelen, zoals landen met een laag en gemiddeld inkomen (LMIC), wordt beperkt. Laboratoria voor klinische bacteriologie zijn schaars in LMIC. Apparatuur en werkmateriaal zoals kwaliteitsgegarandeerde kweekmedia voor het kweken van bacteriën zijn vaak niet beschikbaar vanwege de hoge kosten en logistieke problemen.

Dissou Affolabi, professor microbiologie aan de Universiteit van Abomey-Calavi in Benin, zei dat de hoge kosten van de apparatuur een uitdaging vormen voor het bestrijden van bloedbaaninfecties, omdat het belangrijk is snel een diagnose te stellen zodat artsen de juiste medicijnen kunnen geven. Affolabi, die tevens hoofd is van het microbiologisch laboratorium van het academisch ziekenhuis van zijn universiteit, is ook de hoofdonderzoeker van SIMBLE, een project om dit probleem aan te pakken. SIMBLE staat voor simplified blood culture system en heeft tot doel diagnoses in te voeren die beter aangepast zijn aan Sub-Saharaans Afrika.

SIMBLE

Het project is een samenwerking tussen het Instituut voor Tropische Geneeskunde (ITG) in België, de Universiteit Gent en de Université Libre de Bruxelles. Het Commissariat à l'Energie Atomique et aux Energies Alternatives in Frankrijk, Reactivos Para Diagnóstico in Spanje, het universitair ziekenhuis van Affolabi in Benin en het Centre Hospitalier Universitaire Yalgado Ouédraogo in Burkina Faso maken ook deel uit van het consortium.

Sneller bloedbaaninfecties vaststellen

"Met de Universiteit Gent hebben we een klein toestel ontwikkeld dat de diagnose van bloedbaaninfecties kan verbeteren en versnellen", zegt SIMBLE-projectcoördinator van het ITMG Dr. Liselotte Hardy, een post-doc onderzoeker in de Dienst Tropische Bacteriologie van het Departement Klinische Wetenschappen. Haar dienst houdt zich vooral bezig met AMR-surveillance en helpt partnerinstellingen in verschillende landen bij het opbouwen van diagnostische capaciteit. Hoewel het SIMBLE-apparaat bedoeld is voor instellingen met weinig middelen en milieuomstandigheden waarvoor de gespecialiseerde bloedkweekautomaten niet geschikt zijn, is het niet bedoeld als vervanging voor alle instellingen. 

"Het zal nooit beter presteren dan automaten die in hoge-inkomenslanden worden gebruikt," zei Hardy, "maar het zal beter aangepast zijn aan de context waarin het wordt gebruikt."

Lees het volledige artikel op de website van het Instituut voor Tropische Geneeskunde (ITG)